Tην πρώτη σκηνοθετική του απόπειρα κάνει φέτος ο Γιάννης Στάνκογλου μεταφέροντας στη σκηνή του θεάτρου «Εμπορικόν», το «KillerJoe» του Tracy Letts, ένα βίαιο έργο με θέμα την παθογένεια μιας δυσλειτουργικής οικογένειας.
Ένας καταχρεωμένος νεαρός έμπορος ναρκωτικών ζητά από έναν εκτελεστή της αστυνομίας του Τέξας, να σκοτώσει τη μητέρα του ώστε να εισπράξει ο ίδιος, η μικρότερη αδερφή του, ο πατέρας του και η μητριά του την ασφάλεια ζωής. Καθώς δεν έχει να δώσει προκαταβολή για τον φόνο, ο ντετέκτιβ του ζητά ως εγγύηση τη μικρή του αδερφή και εκείνος, με τη σύμφωνη γνώμη του πατέρα του, τη δίνει. Το έργο είναι πολύ σκληρό και δείχνει πως η γυναίκα δεν ανήκει στον εαυτό της, αλλά σε όλους τους υπόλοιπους, με ότι αναφορές μπορεί αυτό να έχει στο σήμερα.
Χωρίς να «εξιδανικεύει» τη φτώχεια με στοιχεία ανθρωπισμού, αρετής, αυτοθυσίας και ανωτερότητας, ο Letts γράφει ένα έργο που αποτελεί γροθιά στο στομάχι. Με στοιχεία που δανείζεται από τη μαύρη κωμωδία και το θρίλερ και με επιρροές από τον Tennessee Williams και τον William Falkner κάνει πρωταγωνιστή έναν κόσμο βίαιο, χυδαίο και αδυσώπητα σκληρό.
Ο Γιάννης Στάνκογλου που σκηνοθετεί το έργο και ταυτόχρονα πρωταγωνιστεί σε αυτό μίλησε στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΆ και τη Μαριάνθη Κουνιά.
Φέτος σκηνοθετείτε για πρώτη φορά και μάλιστα ένα πολύ σκληρό έργο. Πως το αποφασίσατε;
Το σκεφτόμουν 3-4 χρόνια. Ήθελα πολύ να ασχοληθώ με τη σκηνοθεσία. Με κάτι δηλαδή διαφορετικό από όσα κάνω όλα τα χρόνια που δουλεύω στο θέατρο, την τηλεόραση και το σινεμά. Προέκυψε ως δική μου εσωτερική ανάγκη να εκφραστώ και με άλλους τρόπους. Διάβασα πολλά έργα και κατέληξα σε αυτό γιατί έχει υπέροχο ρυθμό και ωραίες θεατρικές πράξεις μέσα.
Τι σας εντυπωσίασε πιο πολύ σε αυτό το έργο;
Με γοήτευσε η ατμόσφαιρά του, ο ρυθμός του και το σκοτεινό χιούμορ που έχει. Είναι ένας ωραίος συνδυασμός θεάτρου του παραλόγου με κινηματογραφικά στοιχεία και τη σκληρότητα των παλιών αγγλικών κειμένων.
Συναντήσατε δυσκολίες;
Η δυσκολία για μένα ήταν ότι για πρώτη φορά έπαιζα και σκηνοθετούσα ταυτόχρονα. Επειδή το μυαλό μου το είχα κυρίως στη σκηνοθεσία, στην αρχή μπορεί λίγο να έχανα το βλέμμα μου από τον ρόλο μου. Όταν όμως βρήκαμε σκηνοθετικά τον ρυθμό μας, άρχισα να δίνω βάση και στον χαρκτήρα που έπαιζα.
Μελετήσατε κάποιες τεχνικές σκηνοθεσίας ή το κάνετε τελείως εμπειρικά;
Εδώ και χρόνια, από τη δραματική σχολή και μετά, έχω διαβάσει άπειρα βιβλία για τη θεατρική σκηνοθεσία, με σπουδαίους σκηνοθέτες να μιλάνε για το πώς σκηνοθετούν. Έχω συνεργαστεί με πολλούς σκηνοθέτες στην Ελλάδα, οπότε βοήθησε και η εμπειρία μου.
Το έργο δείχνει πως η γυναίκα δεν ανήκει στον εαυτό της, αλλά στον αδερφό, τον πατέρα, τον σύζυγο. Έχει αναφορές στο σήμερα;
Βέβαια, αυτός είναι και ένας από τους λόγους που επέλεξα αυτό το έργο. Και το δούλεψα κατά αυτόν τον τρόπο. Δηλαδή άλλαξα το τέλος του έργου. Γιατί στο τέλος, ενώ η (κακοποιημένη) γυναίκα δεν σκοτώνει τον ήρωα, εγώ επέλεξα να τον σκοτώσει τελικά. Θέλωντας να πω πως πρέπει να τελειώνουμε με την πατριαρχία και με τον τρόπο που έχουμε μάθει όλοι μας να συμπεριφερόμαστε απέναντι στο γυναικείο φύλλο και γενικά στις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους και τη διαφορετικότητα. Όσο για το σκληρό, ναι κι εγώ όταν το πρωτοδιάβασα και μετά το ξαναδιάβασα αρκετές φορές, αναρωτιώμουν τι θα πάθει και τι θα πει ο κόσμος όταν το δει. Αλλά ακούγοντας ειδήσεις τον τελευταίο χρόνο, σκέφτηκα πως η ζωή μας ξεπερνάει.
Τι γίνεται με αυτό το κακό, την πατριαρχία;
Οφείλεται σε πάρα πολλά πράγματα, αλλά κυρίως στον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνουν αυτοί οι άνθρωποι.
Τι έχει πάει λάθος στο μεγάλωμα των αγοριών;
Θεωρώ πως είναι ένα τέλος εποχής αυτό που ζούμε τα 2-3 τελευταία χρόνια. Πολλά πράγματα αλλάζουμε, πολλά μας ξεπερνούν αυτή τη στιγμή στη ζωή μας, και πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση για να δεχτούμε το διαφορετικό. Ξεκινάει μια νέα εποχή την οποία πρέπει να δούμε όσο πιο θετικά γίνεται.
Η λέξη κλειδί είναι ο σεβασμός;
Ναι βέβαια. Πρέπει να σεβόμαστε τα πάντα, τους ανθρώπους, τη φύση, τα ζώα, ακόμα και το χρήμα μέχρι ένα σημείο. Ότι είναι γύρω μας. Η ευσυνειδησία είναι το παν στο μεγάλωμα ενός παιδιού. Δεν το μεγαλώνει κάποιος για να είναι για πάρτι του.
Διαβάζω τελευταία κριτικές πολύ επιτιμητικές για εσάς. Πως αποκωδικοποιείται στη ζωή σας την τόση μεγάλη λατρεία που έχει ο κόσμος για εσάς;
Καταρχήν δουλεύοντας. Ξέρω ότι όλο αυτό έχει προέλθει από πάρα πολύ δουλειά για πολλά χρόνια. Δεν έχω λείψει κανένα Χειμώνα από το θέατρο, συχνά ούτε και Καλοκαίρι. Και θεωρώ πως και οι επιλογές που έχω κάνει ως ηθοποιός, ο κόσμος, ο απλός θεατής τις καταλαβαίνει και τους δίνει την αξία και σημασία που πρέπει.
Όλο αυτή η αγάπη σας ανοίγει πόρτες επαγγελματικές; Είναι αλήθεια ότι πουλάτε πολύ.
Δεν ξέρω αν πουλάω ή ξεπουλάω, γιατί αυτό το ακούω εδώ και 15 χρόνια, το θέμα είναι ότι εγώ θέλω πάντα να ρισκάρω και να κάνω στροφές στη δουλειά μου και ο λόγος που φέτος σκηνοθετώ ένα έργο, είναι κι αυτός. Δηλαδή βάζω παγίδες στον εαυτό μου και μου αρέσει. Έχω πει πολλά «όχι» και μάλιστα κάποια από αυτά ίσως να μου φέρνανε πολύ περισσότερα χρήματα. Αλλά το κάνω με πολύ σκέψη. Πιστεύω στο χρόνο, ότι δηλαδή αυτός σε ωριμάζει. Και ωριμάζοντας πρέπει να πάρεις τις σωστές αποφάσεις για να μην εξευτελίζεσαι εσύ και η δουλειά σου.
Πως επιλέγετε τις δουλειές σας; Φοβάστε μήπως απορρίπτοντας κάποιες προτάσεις έχετε κάνει λάθος;
Λάθη έχω κάνει και στο παρελθόν. Μπορεί να ήταν λάθος και η φετινή σκηνοθεσία. Δηλαδή αν η παράσταση δεν πήγαινε καλά, θα ήταν μια ήττα. Ευτυχώς χτυπαώ ξύλο που πάει αρκετά καλά. Και βέβαια μαθαίνω περισσότερα από τα λάθη μου παρά από τα σωστά.
Τις σας δυσκολεύει πιο πολύ στην εποχή που ζούμε;
Βλέπω στο δρόμο ανθρώπους ευέξαπτους και καταλαβαίνω πως υπάρχει πρόβλημα. Και βέβαια η μεγάλη ανησυχία μου είναι τα παιδιά μου, που δεν θα ήθελα να μεγαλώσουν μέσα σε μια τρέλα και μέσα σε ένα άγριο και ανασφαλές περιβάλλον.
Την κρίση αξιών που έχει αναδυθεί παράλληλα με την πανδημία πως την βλέπετε; Εννοώ γυναικτοκτονίες, σεξουαλική εκμετάλευση, κίνημα αντιεμβολιστών κτλ.
Πάντα όταν σπάνε τα γρανάζια της κανονικής ζωής, ξεπροβάλλουν πράγματα που είναι ακραία. Είτε είναι ακραία στη συμπεριφορά μεταξύ των ανθρώπων, είτε στις εργασιακές σχέσεις, είτε μέσα στην κοινωνία.
Εσείς οι καλλιτέχνες με το κίνημα me too “καθαρίσατε” ή υπάρχουν κι άλλα να βγουν;
Δεν καθαρίζουν τόσο εύκολα τα πράγματα, αλλά σίγουρα έγινε μια αρχή. Μπήκαν όμως στη θέση τους πολλοί άνθρωποι.
Εσείς τόσα χρόνια στον καλλιτεχνικό χώρο, ποιες ήταν οι κακοτοπιές που βλέπατε;
Οι προσβολές μέσα στη δουλειά και γενικά η σκληρή συμπεριφορά απέναντι στους συνεργάτες σου. Αυτό δεν μου άρεσε καθόλου. Αλλά αυτό ήταν κι ένας τρόπος από τις δραματικές σχολές. Πολύ συχνά λέγαμε όλοι ότι ο ηθοποιός πρέπει να παιδεύεται, να πονάει. Πάνω σε αυτό πάταγαν μερικοί. Η σκληρότητα στις δραματικές σχολές ήταν παλιότερα ένα ολόκληρο κίνημα. Αλλά νομίζω πως σήμερα αλλάζουν τα πράγματα.
Εκεί χάθηκε η μπάλα και έγινε κατάχρηση εξουσίας;
Ναι σίγουρα. Όταν ένας άνθρωπος αποκτάει χρήματα και φήμη μέσα σε μια νύχτα, δεν είναι έτοιμος να συμπεριφερθεί σωστά ως άνθρωπος που έχει εξουσία.
Είχατε αντιμετωπίσει άσχημα περιστατικά στην αρχή της καριέρας σας;
Ναι βεβαίως και είχα. Και είτε έφευγα εγώ, είτε ο άλλος. Θυμάμαι κάποτε ένας σκηνοθέτης με πίεσε τόσο πολύ, που έφτασε στο σημείο να με προσβάλλει λέγοντάς μου ότι δεν είμαι καλός ηθοποιός.
Σεξουαλική πίεση έχετε υποστεί;
Όχι. Έχω μεγαλώσει στον Περισσό και όλοι ξέρουν τι είμαι και τι θέλω, οπότε πάντα υπήρχε ένας φραγμός σε αυτό.
Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο ένθετο SECRET της εφημερίδας ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ