Ο Σωτήρης Τσαφούλιας, σκηνοθέτης του Έτερος εγώ μιλάει στο «Κ» για τη ζωή, την τέχνη, την πολιτική ορθότητα και τη παράσταση «Αινιγματικές παραλλαγές».
«Νιώθω ότι έχω καθυστερήσει», μου εκμυστηρεύεται ο Σωτήρης Τσαφούλιας, καθισμένος σε μια μπλε βελούδινη καρέκλα με το ένα πόδι πάνω στο άλλο. «Θέλω να κάνω και άλλα πράγματα». Για τον κόσμο, αναπόφευκτα και για τον υπότιτλο αυτής της συνέντευξης, είναι ο σκηνοθέτης του Έτερος εγώ, της ταινίας που μετράει 7,5 εκατομμύρια θεάσεις στο YouTube, της ομότιτλης σειράς-φαινόμενο που καθηλώνει τους θεατές σαν να βλέπουν το Seven και η οποία έφτασε ένα βήμα πριν από το Netflix. Εν αναμονή του τρίτου κύκλου, όμως, που αναμένεται να κάνει πρεμιέρα στο Cosmote ΤV το φθινόπωρο, ο ίδιος καλείται να αποδείξει ότι δεν είναι αυτό που οι Αμερικανοί ονομάζουν one-trick pony, σκηνοθετώντας το πρώτο του θεατρικό. Πρόκειται για τις Αινιγματικές παραλλαγές του Ερίκ-Εμανουέλ Σμιτ, που ανεβαίνουν στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης με πρωταγωνιστές τους Γιάννη Μπέζο και Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη (ο τελευταίος συν-σκηνοθετεί). Όταν συναντιόμαστε, απόγευμα Δευτέρας, ο Σωτήρης Τσαφούλιας έχει μόλις διευθύνει μία από τις τελευταίες πρόβες. Τα μάτια του, γεμάτα ένταση και γλυκιά κούραση. Παίρνουμε δυο ανάσες μέσα από τις μάσκες και ξεκινάμε.
Πώς πήγε η πρόβα σήμερα;
Καλά. Κάθε μέρα παρατηρείς και κάτι καινούργιο στο έργο. Είναι μια διαδικασία που δεν τελειώνει ποτέ.
Στις πρόβες δίνεις οδηγίες όντας στη σκηνή;
Όχι, από εδώ που καθόμαστε [σ.σ.: από τις θέσεις των θεατών]. Βέβαια το σημαντικότερο είναι η ανάγνωση του κειμένου, η οποία προηγείται και γίνεται σε άλλο χώρο. Αν καταφέρεις να ερμηνεύσεις σωστά το κείμενο, αυτομάτως ξεκλειδώνεις το 80%.
Καθώς ετοίμαζα ερωτήσεις, αναρωτιόμουν: Γιατί δεν έχεις σελίδα στη Bικιπαίδεια;
Δεν έχω ιδέα πώς γίνεται! Τις πληροφορίες αυτές τις βάζει ο καθένας για τον εαυτό του ή τις γράφουν άλλοι;
Δεν ξέρω, σε ρωτάω μήπως μάθω κι εγώ. Αρκετοί, πάντως, σε γνώρισαν μέσα από μια τηλεοπτική παρέμβαση για το #ΜeΤoo, που έγινε viral. Πώς βίωσες εσύ την εμπειρία;
Κατά καιρούς μού έχουν ζητήσει να τοποθετηθώ πάνω σε διάφορα θέματα, αλλά εμένα η δουλειά μου δεν είναι να βγαίνω και να σχολιάζω. Εκεί θεώρησα ότι ήταν χρέος μου να μοιραστώ την άποψή μου, κυρίως για να προστατέψω τις φωνές των ανθρώπων που τολμούν να μιλήσουν. Τώρα, όσο για το feedback, τα συναισθήματα είναι ανάμεικτα. Σαφώς ήταν πολύ θετικό, αλλά από την άλλη μου έκανε τρομερή εντύπωση το ότι χρειάστηκαν οκτώ λεπτά σε μια εκπομπή για να εισπράξω όση αγάπη και αναγνωρισιμότητα δεν εισέπραξα με δύο ταινίες και δύο σειρές οκτώ επεισοδίων. Ξαφνικά μέσα σε μία μέρα οι ακόλουθοί μου στα social media αυξήθηκαν κατά 25.000.
Βέβαια, παίζει ρόλο το πώς βγήκες και το τι είπες. Οι παρουσιαστές σε άκουγαν χωρίς να σε διακόψουν επί οκτώ λεπτά!
Αυτό μου έκανε κι εμένα εντύπωση! Μου είχαν πει θα μιλήσεις τρία λεπτά και μετά θα δεχτείς ερωτήσεις. Τελικά, δεν μου έκανε κανένας ερώτηση και ανέπτυξα πλήρως τη σκέψη μου.
Έχω δει δύο φορές το βίντεο και με άγγιξε και τις δύο. Απ’ την άλλη, η φράση «δεν υπάρχει μεγάλος καλλιτέχνης, αν δεν έχεις γίνει σπουδαίος άνθρωπος» μου ακούγεται ηθικολογική. Άσε που έχει διαψευστεί επανειλημμένα…
Δεν είναι θέμα ηθικολογίας. Είναι θέμα οπτικής. Το ότι βλέπω τα πράγματα με έναν τρόπο δεν πάει να πει ότι είναι ο σωστός ή ο μόνος. Κάθε φορά που μιλάω, εκπροσωπώ τον εαυτό μου. Για μένα λοιπόν η καλλιτεχνία δεν είναι επάγγελμα. Μια γυναίκα η οποία έχει πέντε παιδιά, δεν έχει σύζυγο, καθαρίζει σκάλες και παρ’ όλα αυτά βγάζει ένα μπολάκι με νερό για το αδέσποτο ή σε κοιτάει και σου λέει «καλημέρα», για μένα είναι καλλιτέχνις. Καλλιτέχνης δεν γίνεσαι όταν πιάσεις ένα μικρόφωνο, ένα πινέλο ή ένα στιλό. Ο τρόπος που αντιμετωπίζεις την ασχήμια, τη μεταβολίζεις και τη δίνεις πίσω ως καλοσύνη ή ως φως, ο τρόπος που στέκεσαι απέναντι στις σκοτεινές στιγμές της ζωής σου, για μένα σε κάνει καλλιτέχνη, ανεξαρτήτως επαγγέλματος.
Η αξία του Κιούμπρικ ως σκηνοθέτη μειώνεται από το γεγονός ότι καταπίεζε την ηθοποιό του στη Λάμψη;
Αυτό είναι εντελώς διαφορετικό κομμάτι. Εδώ πια μιλάμε για το πώς μπορεί ένας άνθρωπος να βγάλει, σε επαγγελματικό επίπεδο, αυτό που θέλει από έναν άλλο. Γενικά, όταν τα πράγματα γέρνουν προς ένα άκρο, οι άνθρωποι πάνε προς το άλλο (το φαινόμενο της τραμπάλας), για να δημιουργηθεί μια ισορροπία. Σήμερα λοιπόν έχουμε πάει στο άλλο άκρο. Ξαφνικά φοβάσαι να πεις το παραμικρό, γιατί έχουν βγει από χίλιους δυο τομείς άνθρωποι που νομίζουν ότι έχουν πάρει τα κλειδιά και την απόλυτη αγάπη για τα ζώα, για την ομοφυλοφιλία… Ζούμε τον φασισμό της δημοκρατίας: Όποιος δεν είναι δημοκράτης, του φερόμαστε λες και είμαστε φασίστες. Πιστεύω πάντως ότι οι άνθρωποι που έχουν μέσα τους το μέτρο δεν φοβούνται ούτε να εκφραστούν ούτε να αγγίξουν. Όταν είσαι καθαρός στην πρόθεσή σου, συνήθως δεν παρεξηγείσαι. Αν δεις ότι παρεξηγείσαι, οφείλεις να αλλάξεις τον τρόπο που επικοινωνείς. Τώρα, για να γυρίσω στο ερώτημά σου, εγώ δεν είμαι της άποψης ότι πρέπει να κάνω τη ζωή πατίνι στον ηθοποιό μου για να βγάλω από μέσα του τον καλλιτέχνη ή το αποτέλεσμα που θέλω. Κατ’ εμέ, πολύ καλύτερη αύρα θα δώσουν στο έργο η χαρά και η αγάπη των συμμετεχόντων. Υπήρξαν και στη δική μου κινηματογραφική καριέρα στιγμές που δεν έπαιρνα αυτό που ήθελα από έναν ηθοποιό. Επέλεξα να ρίξω το βάρος στο μοντάζ. Γιατί δεν τον ξέρω τον άλλο και δεν ξέρω και τα όριά του. Τέχνη δεν είναι το να λιώνουμε ψυχές ανθρώπων και να δείχνουμε λιωμένες ψυχές για να γίνονται άλλες ψυχές καλύτερες.
Γεννήθηκες στον Πειραιά το 1975. Διάβασα ότι η πρώτη σου κινηματογραφική πώρωση ήταν οι ταινίες του Ρόκι!
Έχω όλες τις ταινίες του Σταλόνε σε βιντεοκασέτες. Το Ρόκι 4 μόνο το έχω δει 102 φορές, μετρημένες. Αγαπάω την καθαρότητα αυτού του χαρακτήρα. Είναι φτωχός, γίνεται πλούσιος, επανέρχεται στη φτώχεια, αλλά δεν διαβρώνεται σε κανένα σημείο. Είναι ωραίο να απολαμβάνεις τα υλικά αγαθά και να τα μοιράζεσαι, αλλά να μη σηματοδοτείσαι από αυτά. Ο Ρόκι ακόμα και στην παντοδυναμία του φοράει το ίδιο δερμάτινο.
Σπούδασες ναυτιλιακά. Έχεις σκεφτεί γιατί κατέληξες να γίνεις σκηνοθέτης;
Αυτό ήθελα από την αρχή. Απλώς, όταν το είπα στους γονείς μου, ο πατέρας μου είπε: «Είσαι με τα καλά σου; Πάρε ένα χαρτί να εξασφαλίσεις τη φασολάδα και βλέπουμε». Τις προάλλες του έλεγα πως, αν με είχε αφήσει από τότε να πάρω τον δρόμο μου, σήμερα μπορεί να είχα Όσκαρ. Μου απάντησε ότι μπορεί να έψαχνα ακόμα τα λεφτά για να κάνω την πρώτη μου ταινία.
Επιτυχία σημείωσες με το Έτερος εγώ, αρχές του 2017. Λίγο μετά απέσυρες την ταινία. Τι ακριβώς συνέβη;
Ένας άνθρωπος χτυπούσε οδηγούς ταξί. Είχε σκοτώσει έναν και είχε τραυματίσει έναν άλλο. Σε μια εκπομπή της Αγγελικής Νικολούλη για το συγκεκριμένο θέμα, έγινε ένας ασύλληπτος παραλληλισμός με την ταινία. Επικοινώνησα μαζί τους: Καλά, παίζεται η ταινία μου κι εσείς λέτε ότι παρακινεί σε δολοφονίες; Μου λένε κοίταξε να δεις, υπάρχουν στοιχεία από την αστυνομία που δείχνουν ότι έχει επηρεαστεί. Μετά ισχυρίζονταν ότι το δεύτερο χτύπημα μπορεί να έγινε από έναν άνθρωπο ο οποίος ήταν στο Q&A που είχαμε κάνει μετά από μια προβολή στον κινηματογράφο Αθήναιον. Μου είχε απευθύνει κάποιος μια ερώτηση η οποία δεν ήταν από αυτές που δέχεσαι συνήθως… Όταν ξεκίνησε όλη αυτή η ιστορία, βγήκαν δύο-τρεις άνθρωποι και είπαν ότι θα εκμεταλλευτώ τον ντόρο για να κάνω εισιτήρια. Εν τω μεταξύ, στην Αθήνα η ταινία είχε ήδη κάνει τον κύκλο της. Από τις 35 αίθουσες της πρώτης εβδομάδας, πλέον παιζόμασταν σε πέντε και ετοιμαζόμασταν για επαρχία. Ώσπου την επομένη της εκπομπής, μόνο στην Αθήνα, ζητούσαν την ταινία 120 κινηματογράφοι. Όταν είδα λοιπόν τι πήγαινε να συμβεί, την απέσυρα για λόγους ευθιξίας. Δεν θα εκμεταλλευτώ εγώ τον θάνατο ενός ανθρώπου για να κάνω εισιτήρια. Την ανέβασα φυσικά στο ΥouTube, γιατί οφείλει να κάνει το ταξίδι της, σε ένα κανάλι όμως που δεν έχει έσοδα. Αν πατήσεις, θα δεις ότι δεν έχει διαφήμιση, άρα δεν έχει και έσοδα.
Λίγο αργότερα μαθαίνεις ότι το Cosmote TV ενδιαφέρεται να επενδύσει ώστε να γίνει σειρά. Δεν φοβάσαι μήπως «ξεχειλώσει» το όλο πράγμα;
Αυτό που λες με απασχολεί τώρα. Νιώθω ότι έχω καθυστερήσει με το Έτερος εγώ. Θέλω να κάνω και άλλα πράγματα, να δοκιμαστώ και σε άλλα είδη. Από εκεί και πέρα, όταν μου πρότειναν να γίνει σειρά, είπα: «Ναι, αλλά αφήστε με να δω αν έχουμε σενάριο». Το ίδιο και με τον δεύτερο κύκλο. Είπα: «Αν μπορέσω να γράψω κάτι καλύτερο, το κάνουμε, αλλιώς σταματάμε εδώ».
Οι δουλειές σου δεν αποκλείουν κανένα θεατή. Νιώθεις άνετα με τον όρο mainstream ή αισθάνεσαι ότι σε αδικεί;
Δεν με ενδιαφέρουν οι ταμπέλες. Η ταινία μου έχει μια ποιότητα. Αυτή η ποιότητα δεν θα χαθεί αν πάνε να τη δουν πέντε άνθρωποι, ούτε θα αυξηθεί αν τη δει ένα εκατομμύριο. Μου άρεσε το σχόλιο ενός κριτικού κινηματογράφου: «O πιτσιρικάς αποτελεί γέφυρα μεταξύ της ποιότητας και του mainstream». Κατά τα άλλα, δεν με ενδιαφέρει ούτε το ποιοτικός ούτε το εμπορικός.
Πού αποδίδεις την επιτυχία του Έτερος εγώ;
Πολλές φορές έχω αναρωτηθεί. Είναι και θέμα τύχης… Π.χ. εγώ στην πρώτη μου ταινία, τον Κοινό παρονομαστή, καταστράφηκα. Και ξέρεις γιατί; Βγαίνω στις αίθουσες σε μια βδομάδα που βρέχει καταρρακτωδώς. Κι εκεί που λέω δεν πειράζει, θα ρεφάρω την επόμενη, βγαίνει στα προημιτελικά του Champions League o Ολυμπιακός! Στο Έτερος εγώ πιστεύω ότι ο κόσμος αγάπησε την εντιμότητα της προσπάθειας, το ρίσκο αν θες. Γιατί όπου πήγαινα και έλεγα «ελληνικό αστυνομικό θρίλερ», με κοιτούσαν με ειρωνικό χαμογελάκι. Σε στιλ «έλα, ρε φίλε, τώρα…». Βγήκαμε λίγο από τη λογική τού «εμείς με τα λεφτά που έχουμε μπορούμε να πάμε μέχρι εκεί, βρείτε έναν μουχλιασμένο τοίχο, βάλτε και λίγο αρρώστια και πάμε»… Όλο αυτό, που δεν είναι καν δικό μας, το φορέσαμε και το ονομάσαμε ελληνικό σινεμά. Εγώ δοκίμασα να κάνω κάτι άλλο, χωρίς να υπερβάλω και όπως πίστευα ότι θα έπρεπε να είναι σήμερα τα εγγονάκια του Ηράκλειτου. Βγάλαμε πολύ κόσμο από τη βολή και τη συνήθειά του. Γι’ αυτό η ταινία αγαπήθηκε και μισήθηκε πολύ.
Μισήθηκε;
Στην αρχή, ναι. Γνωστός κριτικός κινηματογράφου έφτασε στο σημείο να γράψει ανοιχτή επιστολή στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, λέγοντας: «Ντροπή σας που βραβεύσατε αυτή την ταινία». Το έχεις ξαναδεί αυτό;
sotiris-tsafoylias-o-dimioyrgos-toy-eteros-ego-stin-pio-prosopiki-toy-synenteyxi2
Μάλιστα… Προσωπικά έχω δει την ταινία, αλλά όχι τη σειρά. Τι χάνω;
Προσπαθώ οι δουλειές μου να έχουν πολλά επίπεδα. Σαν μια πισίνα με διαφορετικά βάθη. Θες να κολυμπήσεις στους 20 πόντους; Κολύμπα. Θες να πας στα τρία μέτρα; Μπορείς. Το πρώτο επίπεδο εδώ είναι να αναρωτιέσαι ποιος είναι ο δολοφόνος. Όμως ο λόγος που αγαπήθηκε η σειρά, κατά τη γνώμη μου, είναι το ότι προσπάθησα να κάνω τα δεύτερα και τα τρίτα επίπεδα ανάγνωσης όσο το δυνατόν πιο προσβάσιμα. Επίσης, στα πάντα υπάρχει ατόφια η ελληνική ταυτότητα, με μύθους και θεωρήματα που αποσυμβολίζονται. Γιατί η αξία ενός μύθου είναι το νόημα που φέρει. Στην ταινία λοιπόν είχαμε τον Πυθαγόρα. Στον πρώτο κύκλο, τους άθλους του Θησέα. Στον δεύτερο, τον μύθο της Μέδουσας, που τιμωρείται η ίδια αντί του βιαστή της, γιατί η Αθηνά δεν μπορούσε να τα βάλει με τον Ποσειδώνα. Τώρα στον τρίτο κύκλο έχουμε πάλι ένα σύμβολο του αρχαίου μύθου.
Το γεγονός ότι επικαλείσαι τους αρχαίους στα σενάρια και στις συνεντεύξεις σου μπορεί, πιστεύεις, να αποβεί παρεξηγήσιμο για κάποιον που δεν σε ξέρει;
Να πει ότι είμαι φασίστας; Όχι απαραίτητα. Μπορεί να πει ότι κάνεις επίδειξη γνώσεων…
Πιστεύεις ότι εν έτει 2022 ένας άνθρωπος που θέλει να κάνει επίδειξη γνώσεων θα επιλέξει την αρχαία ελληνική γραμματεία (γέλια); Σε μεγάλη ηλικία, μετά τα 37 μου, άρχισα να διαβάζω κλασικούς. Δεν καταλάβαινα τίποτα. Μετά, επί δύο-τρία χρόνια ασχολήθηκα με τη γέννηση των λέξεων. Μόνο αυτό. Όταν επέστρεψα στα κείμενα, άρχισα να ξεκλειδώνω πράγματα. Πιστεύω ότι, είτε με τη μορφή έργων είτε με τη μορφή μύθων, οι αρχαίοι έχουν δώσει όλες τις απαντήσεις που χρειάζεται ένας άνθρωπος για να γίνει ευτυχισμένος. Πράγματα που τα παιδιά μας δεν διδάσκονται ποτέ! Στο σχολείο δεν μαθαίνουμε ούτε τους αρχαίους, ούτε οδική συμπεριφορά, ούτε σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, ούτε τους κινδύνους του διαδικτύου, γιατί πρέπει βλέπεις να μάθουμε τον βίο της Αγίας Αικατερίνης…
Γιατί δεν προβλήθηκε τελικά στο Netflix η σειρά; Οικονομικοί λόγοι;
Όχι, η προσφορά του Netflix ήταν μαγική. Απλώς τελευταία στιγμή η Cosmote αποφάσισε ότι θέλει να έχει το μονοπώλιο της προβολής στην Ελλάδα. To Νetflix λοιπόν δεν δέχτηκε. Σου λέει, αφού μπαίνω στην ελληνική αγορά, δεν μπορώ να έχω μια σειρά που δεν είναι διαθέσιμη στην Ελλάδα.
Απογοητεύτηκες;
Τόσο όσο. Το ότι ξαφνικά μίλησαν μαζί μας για μια σειρά, ενώ προηγουμένως δεν υπήρχαμε καν στον χάρτη στη μυθοπλασία, είναι ελπιδοφόρο. Εγώ ήθελα να μπει στην πλατφόρμα η ελληνική γλώσσα. Γιατί μου έκαναν και πρόταση να πάω εκεί και να κάνω ριμέικ της σειράς με ξένους ηθοποιούς, και την απέρριψα. Να ξανακάνω έργο που έχω γυρίσει; Άλλωστε το Netflix δεν είναι κανένα βραβείο ποιότητας. Έχει αριστουργήματα και έχει και σειρές που δεν βλέπονται. Το σημαντικό είναι ότι διαθέτει μια ομάδα παραγωγών που μπορεί να ρίξει πολλά χρήματα στη μυθοπλασία και να ανοίξει την ελληνική αγορά. Πλέον μας ξέρουν. Τώρα, θα είμαι εγώ; Θα είναι κάποιος άλλος; Κάποια στιγμή θα συμβεί.
Διαφωνείς με τη γνώμη ότι σε σχέση με τις ταινίες οι σειρές αγγίζουν κάπως πιο επιφανειακά τo συναίσθημα του θεατή, ποντάροντας κυρίως στο σασπένς;
Εξαρτάται για ποιες σειρές μιλάς. Αν μιλάς για καθημερινές τηλεοπτικές σειρές…
Όχι, μιλάω και για υψηλού επιπέδου, διεθνείς παραγωγές. Ένα παράδειγμα: Όλοι έχουμε κλάψει με ταινίες, σπάνια όμως κλαίμε με σειρές…
Nαι, καταλαβαίνω τι λες. Λογικά δεν θα έπρεπε να συμβαίνει αυτό, γιατί η σειρά σού δίνει το περιθώριο να κάνεις οκτώ ταινίες. Είναι θέμα σεναρίου, κινηματογράφησης, μοντάζ και αισθητικής.
Γιάννης Μπέζος και Πυγμαλίων Δαδακαρίδης στις Αινιγματικές παραλλαγές του Ερίκ-Εμανουέλ Σμιτ. Το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Παρίσι το 1996. © Αντώνης Ανδρουλιδάκης & Σοφία Σάτου
Η ζωή σου εκτός δουλειάς πώς είναι;
Συνήθως από το πρωί ως το βράδυ είμαι στην εταιρεία μου, που δραστηριοποιείται στα ναυτιλιακά, και τα βράδια γράφω. Γενικά δεν μπορώ να καθίσω εύκολα. Ξεκούραση, όπως λέει και ο πατέρας μου, είναι να κουράζεσαι με έναν άλλο τρόπο. Μου αρέσει να περνάω χρόνο με τη σύντροφό μου, τα παιδιά μου, τα ζώα μου… Πολύ ήσυχα. Είμαι σπιτόγατος ή, όπως με έλεγε η μάνα μου από μικρό, μούχλας. Αν μου πεις πάμε για ποτό, θα σου πω καλύτερα σπίτι μου ή σπίτι σου.
Πάμε λίγο στις Αινιγματικές παραλλαγές, την παράσταση που σκηνοθετείς τώρα. Τι σε γοήτευσε στο έργο;
Το έργο, όπως το διάβασα εγώ, λέει μεταξύ άλλων ότι αυτό που μας διχάζει μπορεί να γίνει το κοινό μας συστατικό για να ενωθούμε. Οι άνθρωποι έχουμε μια ροπή προς τη διαίρεση. Μαλώνουμε για το ποιο κλαδί είναι πιο ωραίο, ενώ όλα ανήκουν στο ίδιο δέντρο, έχουν κοινό κορμό. Π.χ. εμβολιασμένοι – ανεμβολίαστοι. Κοινό τους χαρακτηριστικό, ο φόβος. Οι μεν φοβούνται και εμβολιάζονται, οι δε φοβούνται και δεν εμβολιάζονται. Ενώ λοιπόν το πρώτο μέρος του έργου είναι συγκρουσιακό, ξαφνικά βλέπεις ότι αυτό που νομίζεις ότι διχάζει, είναι τελικά αυτό που μπορεί να ενώσει.
Πρόκειται για την πρώτη σου θεατρική δουλειά. Έχεις φόβο αποτυχίας;
Οι επιτυχίες είναι αυτές που κλειδώνουν τον άνθρωπο. Λες τώρα είμαι επιτυχημένος, είμαι βραβευμένος, οπότε γιατί να ρισκάρω; Όχι, δεν φοβάμαι την αποτυχία. Γιατί έχω καταλάβει το έργο. Έχω βρει τον πυρήνα του συναισθήματος που θέλω να μοιραστώ με τον κόσμο και ξέρω ότι στους περισσότερους θα αρέσει. Για τους κριτικούς δεν ενδιαφέρομαι. Εκείνοι κάνουν τη δουλειά τους κι εγώ τη δική μου.
Αν μια κριτική είναι γόνιμη;
Κοίταξε, για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους: Ένας δημιουργός ξέρει τις αρετές, ξέρει και τα προβλήματα του έργου του. Ή μάλλον ας μιλήσω για τον εαυτό μου: Όταν διαβάζω μια κριτική, δεν παίρνω πληροφορίες για το έργο, αλλά γι’ αυτόν που τη γράφει.
Αν μπορούσες να περάσεις από μοντάζ τη μέχρι τώρα ζωή σου, τι θα έκοβες;
Τίποτα. Είμαι σε ένα πολύ καλό σημείο ως άνθρωπος. Ακόμα και τα άσχημα πράγματα πιστεύω ότι συνέβαλαν στο να φτάσω εδώ.
Μου ακούγεται λίγο κλισέ…
Ναι, αλλά είναι η αλήθεια. Τι θες να σου πω; [παύση]. Ίσως θα έκοβα μια περίοδο, μεταξύ 17 και 19, που ήμουν λίγο επιθετικός. Σε συμμαθήτριες, σε συμμαθητές… Μπορεί να πλήγωσα κάποιους ανθρώπους. Στους περισσότερους έχω απολογηθεί. Αν σε κάποιον δεν το έχω κάνει, ζητάω συγγνώμη τώρα μέσα από τη συνέντευξή μας.
ΙΝFO → Οι Αινιγματικές παραλλαγές θα παίζονται στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης καθημερινά Τετάρτη έως Κυριακή. Πρεμιέρα την Παρασκευή 4/2.
Πηγή: Kathimerini.gr
