Προχωρά η ανάπτυξη εφαρμογών (apps) για την προστασία από τον Covid-19 μέσω της χαρτογράφησης των κρουσμάτων της πανδημίας σε μια προσπάθεια των κυβερνήσεων να χαλαρώσουν τα μέτρα κοινωνικής απόστασης που ισχύουν σχεδόν στο σύνολο των χωρών της ΕΕ κι έχουν ως στόχο την διαφύλαξη της δημόσιας υγείας. Για το λόγο αυτό μάλιστα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέστησε μια σειρά μέτρων για κοινή ευρωπαϊκή προσέγγιση στη χρήση τέτοιου τύπου εφαρμογών ώστε πέρα από την δημόσια υγεία να διασφαλιστεί και η προστασία της ιδιωτικής ζωής των κατοίκων της Ένωσης.
Η σύσταση της Επιτροπής η οποία δημοσιεύτηκε μετά από πρόταση του Ευρωπαίου Επιτρόπου αρμόδιου για την Προστασία των Προσωπικών Δεδομένων ήρθε αφότου αναπτύχθηκαν διάφορες εφαρμογές χαρτογράφησης κρουσμάτων με εντολή διαφόρων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων ή και όχι έχοντας έκαστη και διαφορετική προσέγγιση.
Οι μέχρι τώρα προσπάθειες
Για παράδειγμα μια τέτοια εφαρμογή για smartphones έφτιαξε η Πολωνία, η οποία συλλέγει προσωπικά δεδομένα, συμπεριλαμβανομένων των τοποθεσιών των κατοίκων της χώρας και ψηφιακών φωτογραφιών και είναι υποχρεωτική για όσους έχουν μολυνθεί με τον ιό ή βρίσκονται σε καραντίνα, δηλαδή κατά την επιστροφή τους από κάποιο ταξίδι. Η εφαρμογή μάλιστα αυτή προβλέπει την διατήρηση των προσωπικών δεδομένων των χρηστών για έως κι έξι χρόνια από τη Πολωνική κυβέρνηση γεγονός που έχει λογοκριθεί αρκετά από τους κατοίκους της χώρας. Αν και η Πολωνία ήταν μια από τις πρώτες χώρες που λανσάρισαν μια τέτοιου τυπου εφαρμογή φυσικά δεν ήταν η τελευταία.
Αντίστοιχη εφαρμογή έχει δημιουργήσει και η Κύπρος, με την βοήθεια μάλιστα του έλληνα προγραμματιστή της Forex εταιρείας XM, κ. Φίλιππου Καραϊλανίδη. Όπως εξηγεί ο κ. Καραϊλανίδης στο insider.gr η «εφαρμογή Ιχνηλάτης (COVTRACER) αναπτυχθηκε από το RISΕ – (Research Centre on Interactive Media, Smart Systems and Emerging Technologies) κατόπιν παραίνεσης του υπουργείου Καινοτομίας με την χρήση του πρότζεκτ του ΜΙΤ safepaths». Επί της ουσίας πρόκειται για μια εφαμοργή που καταγράφει τις κινήσεις των χρηστών της με την βοήθεια του GPS των κινητών. Τα δεδομένα κρατώνται στο κινητό και σε περίπτωση που κάποιος νοσήσει έχει την δυνατότητα να δημοσιοποιήσει τα δεδομένα του καταχωρώντας τα σε ένα κεντρικό data base ή και να επιλέξει την λειτουργία ”check overlab” που ιχνηλατεί τις επαφές για να δει από του μπορεί να κόλλησε». Η ανάπτυξη της εφαρμογής, όπως αναφέρει, υλοποιήθηκε μέσα σε δύο περίπου εβδομάδες, ωστόσο ακόμα εμπλουτίζεται με νέα εργαλεία όπως οι ειδοποιήσεις των κοντινών επαφών κάποιου θετικού κρούσματος. Όσο για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, τονίζει ότι είναι «κωδικοποιημένα για να προστατεύεται η ανωνυμία των κρουσμάτων ενώ όλες οι ενέργειες πραγματοποιούνται κατόπιν συνέναισης του χρήστη». Αξίζει να σημειωθεί βέβαια πως η εν λόγω εφαρμογή όμως δεν είναι η μόνη που κυκλοφόρησε στην Κύπρο, κι άλλα ιδρύματα επιδίδονται σε αγώνα ταχύτητας για την έκδοση των δικών τους λύσεων, γεγονός που θα μπορούσε να αποβεί μοιραίο για την αποτελεσματικότητα αυτών των εργαλείων. Οι πολλές εφαρμογές θα προκαλέσουν διασπορά των χρηστών εκεί που απαιτείται χρήση της από την πλειονότητα του πληθυσμού μιας χώρας για να είναι αποτελεσματική.
Και η λίστα δεν σταματά εκεί. Ήδη, η Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Ισπανία έχουν αναφέρει πώς θα προωθήσουν την ανάπτυξη τη δικών τους εφαρμογών. Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι ΗΠΑ οι οποίες χρησιμοποιούν δεδομένα από τις διαφημίσεις που προβάλλονται μέσω smartphones για να εντοπίσουν την διασπορά του ιού.
Πολύ κοντά στην ανάπτυξη ανοιχτού κώδικα ο οποίος θα χρησιμοποιεί το τηλέφωνό μας για να ελέγξει την διασπορά του ιού χωρίς ωστόσο να θυσιάζει την προστασία των προσωπικών μας δεδομένων, φαίνεται να βρίσκονται και Ευρωπαϊοι Ερευνητές. Συγκεκριμένα επιστήμονες από ερευνητικά ιδρύματα από οκτώ Ευρωπαϊκές χώρες (Αυστρία, Βέλγιο, Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία και Ελβετία) εργάζονται για την ανάπτυξη ελεύθερου κώδικα ο οποίος μέσα από την ανάλυση του Bluetooth σήματος των smartphones θα μπορεί να ιχνηλατεί τις επαφές όσων προσβάλλονται από τον ιό. Σε αντίθεση με άλλες εφαρμογές που χρησιμοποιήθηκαν για τον περιορισμό της πανδημίας, στο νέο ευρωπαϊκό λογισμικό τα δεδομένα θα είναι κρυπτογραφημένα και οι προσωπικές πληροφορίες ανώνυνες , όπως αναφέρουν σε συνέντευξή του οι εμπλεκόμενοι φορείς όπως το Ινστιτούτο Fraunhofer Heinrich Hertz στο Βερολίνο και το Ecole Polytechnique Fédérale στη Λωζάνη. Το παραπάνω μαρτυρά και το «όνομα» αυτής της προσπάθειας : PEPP-PT (Pan-European Privacy-Preserving Proximity Tracing δηλαδή πανευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την ιχνηλάτηση τοποθεσίας με παράλληλη διαφύλαξη των ιδιωτικότητας, σε μια προσπάθεια ελεύθερης μετάφρασης).
Ωστόσο ακόμα και σε αυτή την πρωτοβουλία οι γνώμες διήστανται όσον αφορά στον αποτελεσματικότερο τρόπο διαφύλαξης των προσωπικών δεδομένων των πολιτών. Μια διαφορετική ομάδα εμπειρογνωμόνων, η οποία ξεκίνησε από τα Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης και της Γενεύης και εντάχθηκε αργότερα στην ομπρέλα του PEPP-PT, υποστηρίζει ότι η καλύτερη λύση θα ήταν η κατασκευή μιας αποκεντρωμένης λύσης που θα κάνει το ίδιο πράγμα την οποία ονομάζουν DP-3T. Για να το πούμε απλά οι υπέρμαχοι της λύσης DP-3T προσβλέπουν στην ανάπτυξη κώδικα που θα κρατά τα δεδομένα του bluetooth στο τηλέφωνο των χρηστών για κάποιο χρονικό διάστημα ώστε να μπορεί να τα ανακαλέσει σε περίπτωση που κάποιος προσβληθεί από κορονοϊό χωρίς αυτά να διατηρούνται μαζικά σε έναν server, ακόμα κι εθνικό. Όπως εξηγούν η περίπτωση του να συγκεντρώνονται σε έναν server τα στοιχεία των χρηστών ακόμα κι αν είναι ψευδοποιημένα, μη αναγνωρίσημα δηλαδή κι ανώνυμα, ενέχει κινδύνους εποπτείας πολιτών ή χακαρίσματος από κακόβουλους εγκληματίες.
Όποιες κι από τις δύο λύσεις κι αν ακολουθηθεί πολλά είναι τα ευρωπαϊκά κράτη τα οποία φαίνονται πρόθυμα να χρησιμοποιήσουν τον κώδικα για να αναπτύξουν μια κρατική εφαρμογή ιχνηλάτισης επαφών, ώστε να άρουν σταδιακά τα μέτρα περιορισμού μετακινήσεων τα οποία βαραίνουν κάθε μέρα και περισσότερο τις οικονομίες τους.
Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες του insider.gr η υιοθέτηση από πλευράς της κυβέρνησης μιας τέτοιας εφαρμογής, σε ευρύτερο πάντα πλαίσιο, έχει γίνει και μεταξύ των Ελλήνων κυβερνητικών αξιωματούχων, χωρίς όμως να έχουν παρθεί αποφάσεις. «Όταν φτάσουμε στο σημείο να συζητήσουμε για την σταδιακή άρση των μέτρων κι εφόσον πάντα κριθεί απαραίτητο από την ειδική επιτροπή των επιδημιολόγων της χώρας, τόσο αυτή όσο κι άλλες αντίστοιχες λύσεις θα εξεταστούν διεξοδικά» αναφέρουν κυβερνητικές πηγές.
Εφαρμογές με ελληνική σφραγίδα
Αξίζει βέβαια να αναφέρουμε ότι μόλις την τρέχουσα εβδομάδα ολοκληρώθηκε ο 1ος κύκλος του απομακρυσμένου μαραθωνίου καινοτομίας για την αντιμετώπιση της πανδημίας Antivirus Crowdhackathlon, ο οποίος διενεργήθηκε από την περιφέρεια Αττικής σε συνεργασία με την Crowdpolicy. Σε αυτόν, όπως εξηγεί ο κ. Μιχάλης Ψαλίδας, ΜanagingDirector της Crowdpolicy, συμμετείχαν πάνω από 70 ομάδες και startup εταιρείες από την Ελλάδα και το εξωτερικό παρουσιάζοντας ψηφιακές εφαρμογές και μεθοδολογίες για την οικονομία και την κοινωνία που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της παvδημίας. «Ήδη μάλιστα για κάποιες εφαρμογές από αυτές που διακρίθηκαν σε αυτό τον κύκλο έχουν κινήσει το ενδιαφέρον ιδιωτικών επιχειρήσεων» σημειώνει ο κ. Ψαλίδας.
Μεταξύ των roll out ready εφαρμογών που παρουσιάστηκαν υπήρξε και η iSprinters μια εφαρμογή #selfAssessment & #SymptomTracker που βοηθάει τους πολίτες να αναγνωρίσουν και να παρακολουθήσουν συμπτώματα του ιού, ενώ περιλαβάνει και πλατφόρμα διαχείρισης που δείχνει την κατανομή τους ανά περιοχή και εντοπίζει τον πληθυσμό με υψηλό κίνδυνο λοίμωξης.
Παράλληλα βέβαια παρουσιάστηκαν κι άλλες δύο εφαρμογές στα προαναφερθέντα πρότυπα. Η Omni, μια πλατφόρμα ενημέρωσης και υποστήριξης για ενδεχόμενη νόσηση από κορονοϊό, μέσω καταγραφής συμπτωμάτων και επεξεργασίας βιομετρικών όπως η θερμοκρασία του σώματος και η Covilisation μια εφαρμογή ιχνηλάτησης επαφών με την βοήθεια των κινητών τηλεφώνων η οποία χρησιμοποιεί το GPS positioning. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της ομάδας, κ. Απόστολο Αγγελόπουλο ο οποίος μίλησε στο insider.gr, «η ανάγκη για δημιουργία και χρήση τέτοιου τύπου εφαρμογών είναι επιτακτική τόσο για την τρέχουσα περίοδο όσο και για το μέλλον για να μπορεί να “σβήνει την πυρκαγιά” σε δυνητικές εστίες που ενδέχεται να ξαναδημιουργηθούν εξοικονομώντας κόστος». O κώδικας της εν λόγω εφαρμογής αναπτύσσεται από τους 6 Έλληνες προγραμματιστές που απαρτίζουν την ομάδα της Covilisation, είναι open source και διασφαλίζει, σύμφωνα με τον κ. Αγγελόπουλο, τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών ζητώντας πάντα την συναίνεση του χρήστη για όποια δημοσιοποίηση δεδομένων. Πέρα όμως από τα γνωστές λειτουργίες που περιλαμβάνουν οι ήδη υπάρχουσες εφαρμογές, το Covilisation θα έχει κι «ένα ακόμα feature, πιο social για να καλύπτονται και οι περιπτώσεις συναναστροφής που δεν εντοπίζονται μέσω του GPS».
«O μαραθώνιος καινοτομίας θα επαναλαμβάνεται σε κύκλους κάθε 2 εβδομάδες με στόχο να προστίθενται και νέες ιδέες που βοηθήσουν στην διαχείριση αλλά και έξοδο από την πρωτοφανή αυτή υγειονομική κρίση».
Η περίπτωση της Σιγκαπούρης
Μεγάλη δημοσιότητα έλαβε το τελευταίο διάστημα και η περίπτωση της Σιγκαπούρης, η οποία σύμφωνα με διεθνή μέσα έχει περιορίσει την εξάπλωση του ιού χωρίς να εφαρμόσει απαγόρευση κυκλοφορίας. Να σημειωθεί ότι η Σιγκαπούρη έχει πληθυσμό 5,7 εκατ πληθυσμό – περίπου δηλαδή σαν την Αθήνα – και μέχρι την στιγμή που γράφεται το άρθρο μετρά 1910 κρούσματα και 6 θανάτους.
Η Σιγκαπούρη υπήρξε μια από τις χώρες που έκλεισε τα σύνορά της αλλά δεν έβαλε λουκέτο σε σχολεία και επιχειρήσεις χάρη στα τεχνολογικά εργαλεία επιτήρησης που διαχειρίστηκε η κυβέρνηση, μεταξύ αυτών και μια εφαρμογή για smartphone, ονόματι TraceTogether. Η συγκεκριμένη εφαρμογή πάλι με την βοήθεια του Bluetooth εντοπίζει και αποθηκεύει τοπικά στο τηλέφωνο του χρήστη για 21 ημέρες κωδικοποιημένα τα smartphones με τα οποία ήρθε σε επαφή (ακόμα και την απόσταση που είχαν μεταξύ τους). Σε περίπτωση που κάποιος βρεθεί θετικός στον ιό τότε ο χρήστης στέλνει τα δεδομένα στις υγειονομικές αρχές της χώρας κι εκείνες με την σειρά τους αποκωδικοποιούν τα δεδομένα και ενημερώνουν όσους βρέθηκαν σε κοντινή του απόσταση με τον φορέα του ιού. Μάλιστα λίγες ημέρες πριν το αρμόδιο υπουργείο της χώρας έκανε τον κώδικα της συγκεκριμένης εφαρμογής διαθέσιμο στο ευρύ κοινό για να «βοηθήσει κι άλλες χώρες να λάβουν μέτρα για τον περιορισμό της πανδημίας».
Πέρα από τo εν λόγω app βέβαια, η κυβέρνηση της Σιγκαπούρης χρησιμοποιήσε κι άλλα πολλά ψηφιακά εργαλεία στην μάχη της κατά του κορονοϊού. To VigilantGantr, ένα αυτοποιημένο σύστημα ανίχνευσης θερμοκρασίας χωρίς επαφή που εξοικονομεί χρόνο και εργατικό δυναμικό, αυτοματοποιημένα scanner που ελέγχουν τους εργαζόμενους πριν μπουν στο χώρο εργασίας τους, ηλεκτρονική δήλωση υγείας και ταξιδιού μέσω ειδικής εφαρμογής στο κινητό, ακόμα κι έναν ψηφιακό βοηθό, ένα chatbot, το οποίο απαντά σε ερωτήσεις των πολιτών σχετικά με τον κορονοϊού για να αποφορτιστούν τα κέντρα παροχής υγείονομικής περίθαλψης. Αντίστοιχο chatbot δημιουργήθηκε και για να διευκολύνει σχετικά τις επιχειρήσεις ως προς τα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας ενώ η κυβέρνηση ενημέρωνε και τους πολίτες μέσω του WhatsApp δύο φορές την ημέρα, για τον συνολικό αριθμό κρουσμάτων, τις προβλέψεις αλλά και τις ανανεωμένες συμβουλές προστασίας προς αποφυγή της μόλυνσης.
Βέβαια στον αντίποδα αυτών που ισχυρίζονται ότι η τεχνολογικά προηγμένη χώρα χρησιμοποίησε τα ψηφιακά της όπλα στη μάχη της με τον κορονοϊό υπάρχουν κι εκείνοι που τονίζουν ότι κάποια από τα παραπάνω εργαλεία παραβιάζουν τις αρχές προστασίας προσωπικών δεδομένων εφόσον διαμοιράζονται προσωπικά δεδομένα υγείας των πολιτών με την κυβέρνηση και τα τρίτα μέρη ενώ οδηγούν και σε στιγματισμό των φορέων του ιού. Όσον για τα χαμηλά ποσοστά των νεκρών θα πρέπει να εξεταστούν αναλογικά με τον πληθυσμό και σίγουρα να συνυπολογιστεί και το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της χώρας, το οποίο έχει πολύ υψηλή βαθμολογία στην παγκόσμια κατάταξη.
Οι συστάσεις της ΕΕ
Σε μια προσπάθεια να μην υπάρξουν τέτοιες αντιδράσεις αλλά και να διαφυλαχθούν τα προσωπικά δεδομένα των κατοίκων της Ένωσης η ΕΕ συστήνει μια συντονισμένη στρατηγική στη χρήση ψηφιακών εργαλείων στη μάχη κατά του COVID-19 η οποία πρωταχρικό μέλημά της θα έχει τον σεβασμό της ιδιωτικότητας. «Τα ψηφιακά εργαλεία, εφόσον είναι συντονισμένα και σύμφωνα με τους κανόνες της Ε.Ε., μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στη σταδιακή άρση των μέτρων ανάσχεσης, όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή», είναι η θέση της Επιτροπής.
Ειδικότερα σύμφωνα με τα μέλη της Επιτροπής, απαιτείται μια συντονισμένη, πανευρωπαϊκή προσέγγιση ως προς τη χρήση των applications, που θα δίνει στους πολίτες τη δυνατότητα να λαμβάνουν αποτελεσματικά και πιο στοχευμένα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης και θα επιτρέπει την προειδοποίηση, την πρόληψη και την ιχνηλάτηση επαφών. Παράλληλα βέβαια χρειάζεται και μια κοινή προσέγγιση για την ανάπτυξη μοντέλων και την πρόβλεψη της εξέλιξης του ιού μέσω ανωνυμοποιημένων και συγκεντρωτικών δεδομένων θέσης φορητών συσκευών.
Για να επιτευχθεί η συντονισμένη αυτή προσέγγιση η επιτροπή πρότεινε μια κοινή εργαλειοθήκη όσον αφορά τη χρήση εφαρμογών για «έξυπνα» τηλέφωνα, οι οποίες να τηρούν πλήρως τα Κοινοτικά πρότυπα προστασίας των δεδομένων.
Χρονοδιάγραμμα
Έως τις 15 Απριλίου 2020, τα κράτη-μέλη, από κοινού με την Επιτροπή, θα αναπτύξουν μια εργαλειοθήκη για μια πανευρωπαϊκή προσέγγιση ως προς τις εφαρμογές φορητών συσκευών, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων. Για να στηρίξει τα κράτη-μέλη, η Επιτροπή θα παρέχει καθοδήγηση, μεταξύ άλλων όσον αφορά την προστασία των δεδομένων και τις επιπτώσεις στην ιδιωτική ζωή.
Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να υποβάλουν έκθεση σχετικά με τις δράσεις, που έχουν αναλάβει έως τις 31 Μαΐου 2020 και να καταστήσουν τα μέτρα προσβάσιμα στα άλλα κράτη-μέλη και στην Επιτροπή με σκοπό την αξιολόγησή τους. Η Επιτροπή θα αξιολογεί την πρόοδο που επιτελείται και θα δημοσιεύει, από τον Ιούνιο 2020 και καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης, περιοδικές εκθέσεις συνιστώντας την ανάληψη δράσης και τη σταδιακή κατάργηση των μέτρων, που δεν είναι πλέον απαραίτητα.
Apple και Google ενώνουν τις δυνάμεις τους στη μάχη κατά του κορονοϊού
Η πληθώρα προσπαθειών αποτυπώνει ξεκάθαρα την αγωνία που υπάρχει σε παγκόσμιο επίπεδο για την άνιση, όπως έχει αποδειχτεί μέχρι στιγμής, μάχη. Συνάμα βέβαια ωθεί και μέρος της κοινής γνώμης να χαρακτηρίζει αυτές τις προσπάθειες αναποτελεσματικές. Ο λόγος είναι πως τα πολλά εργαλεία δεν θα φέρουν μαζική υιοθέτηση οπότε και δεν θα εκπληρώσουν το σκοπό τους. Όπως αναφέρουν μόνο ένας από τους γνωστούς τεχνολογικός κολοσσός θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα εργαλείο ικανό να υιοθετηθεί από μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού.
Σε αυτό το πλαίσιο κινείται άλλωστε και η συνεργασία των Apple και Google η οποία ανακοινώθηκε πρόσφατα. Οι δύο εταιρείες ανέφεραν ότι δρομολογούν μια από κοινού προσπάθεια προκειμένου να παρουσιάσουν μια ολοκληρωμένη λύση που περιλαμβάνει διεπαφή προγραμματισμού εφαρμογών (API) και τεχνολογία λειτουργικών συστημάτων για να βοηθήσουν την ενεργοποίηση του εντοπισμού επαφών, το λεγόμενο tracking. H λύση αυτή, σύμφωνα με την ανακοίνωσή τους, θα χρησιμοποιεί την τεχνολογία Bluetooth θα έχει στο επίκεντρο την προστασία της ιδιωτικότητας και την ασφάλεια των χρηστών και μόλις ολοκληρωθεί θα τεθεί στην υπηρεσία κυβερνήσεων και οργανισμών υγείας, για να τους βοηθήσει στη μείωση της διάδοσης του ιού. Να διευκρινίσουμε εδώ ότι οι δύο εταιρείες δεν σκοπεύουν να αναπτύξουν οι ίδιες εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών. Αντίθετα, θα δημιουργήσουν την υποκείμενη τεχνολογία, που θα επιτρέψει στους προγραμματιστές να φτιάξουν καλύτερες εφαρμογές σε σχέση με την ιδιωτικότητα των χρηστών
Σε κάθε περίπτωση όμως, όποια λύση κι αν ακολουθηθεί κι ότι τύπου εφαρμογή κι αν αναπτυχθεί θα πρέπει, για να έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα, να χρησιμοποιείται από την πλειονότητα των πολιτών μιας χώρας, τουλάχιστον τα 3/4 του πληθυσμού της. Οπότε και οι χρήστες πολίτες της θα πρέπει να πειστούν για την διασφάλισή των προσωπικών τους δεδομένων, ώστε να την χρησιμοποιήσουν.
πηγη www.insider.gr
